W Rosji broń myśliwska produkowana jest w Iżewsku (Bajkał), Tule (Toz i MC) oraz Wiatskich Polanach (Mołot). Są to duże zakłady, o imponujących możliwościach ale przynajmniej dwa z nich przeżywają poważne problemy finansowe.
Turcja również jest potęgą w produkcji broni, choć dotyczy to tylko strzelb śrutowych. Mamy tutaj do czynienia z dziesiątkami fabryk różnej wielkości. Niektóre wytwarzają miesięcznie do 20 tysięcy egzemplarzy. Do tego dochodzą manufaktury i małe, rodzinne rusznikarnie. To właśnie tutaj składa się broń z podzespołów, wykonanych przez duże przedsiębiorstwa. Nierzadko firmy łączą się ze sobą w większe koncerny, ułatwia to opanowanie zagranicznych rynków. Warto wiedzieć, że mnóstwo strzelb oferowanych przez uznane firmy amerykańskie (np. Winchester, Weatherby czy Mossberg) pochodzi właśnie z tego obszaru. Nabywcy najczęściej o tym nie wiedzą. Czasem nasz myśliwy płaci za turecką strzelbę z USA nawet dwa razy więcej. Tyle niestety kosztuje logo znanego producenta.
Opiszmy wybrane modele rosyjskie i tureckie. Skupmy się na strzelbach z Iżewska oraz z zakładów Uzkon, położonych w Uzumlu – Beysehir (prowincja Konya).
Firma Uzkon produkuje praktycznie wszystkie rodzaje broni śrutowej. Powstają tutaj nadlufki, wiele typów śrutówek samopowtarzalnych i powtarzalnych (w tym strzelby repetowane ślizgowym ruchem czółenka, dla potrzeb wojska i policji), jak również broń pneumatyczna i hukowa. Dwadzieścia cztery modele mogą być stosowane przez strzelców sportowych, w konkurencjach dynamicznych. We współpracy z firmą Derya powstała śrutówka dwufunkcyjna, pełniącą rolę strzelby półautomatycznej i powtarzalnej. W ostatnim czasie Uzkon sporo uwagi poświęca broni systemu „pump action”, wystrzeliwującej wyłącznie pociski gumowe dużego kalibru. Jest to tzw. non lethal weapons czyli broń traumatyczna (na amunicję wywołującą efekt traumatyczny). W wielu krajach takie strzelby są łatwo dostępne, na tzw. pozwolenia obywatelskie.
W fabryce powstaje miesięcznie do 10 tys. sztuk broni myśliwskiej; prócz tego Uzkon sprzedaje pod swoim logo uznane modele strzelb wyspecjalizowanych (np. Bora BR 99, na schemacie zewnętrznym popularnego karabinu Armalite). Jeszcze do niedawna Uzkon ściśłe współpracował z Deryą – firmy miały nawet wspólne stoiska na międzynarodowych targach broni. W 2014 roku, na IWA w Norymberdze Uzkon wystąpił już samodzielnie. Z korzyścią dla klientów, bo ceny niektórych modeli są sporo niższe niż w przypadku Deryi. Broń firmy Uzkon trafia do 30 krajów świata, w tym Polski.
Strzelców sportowych w konkurencjach IPSC mogą zainteresować „pompy” TR – X; AS 13 i AS 16. Wszystkie dysponują pojemnymi magazynami tulejowymi, mieszczącymi 8 nabojów kalibru 12/70 (lub 7 kal. 12/76) i lufami długości 508 mm. Chromowane wewnętrznie lufy i zamek wykonane są z dobrej stali 4140, zaś komora zamkowa z lekkiego stopu 7075. TR – X ma standardową osadę syntetyczną, z kolbą stałą typu niemieckiego. Ta sprawna i mocna strzelba jest oferowana w atrakcyjnej cenie ok. tysiąca złotych. AS 13 ma bardziej ergonomiczne łoże, z oddzielnym chwytem pistoletowym. Czółenko dysponuje dolną szyną Picatinny, ułatwiająca osadzenie latarki taktycznej czy laserowego wskaźnika celu. AS 16 to bardziej „wypasiona” pump action; nabywca dostaje regulowaną skokowo długość kolby, mechaniczne przyrządy celownicze (szczerbina jest osadzona na górnej szynie Picatinny) oraz tłumik płomienia. Osobiście w strzelbach powtarzalnych Uzkonu nie pasuje mi dość mały kabłąk oraz krótki język spustowy. Strzelcy o dużych dłoniach mogą odczuwać pewien dyskomfort.
Uzkon oferuje też cały szereg strzelb samopowtarzalnych dla potrzeb sportu czy łowiectwa. Do strzelań brenekami i grubszym śrutem nadają się modele z lufami długości 20 cali (508 mm), o zwężeniach cylindrycznych. Do tej grupy należą ZK 15; ZK 16 oraz ZK 18. Wszystkie działają na zasadzie odprowadzania części gazów prochowych przez otwór w lufie i dysponują oddzielnym chwytem pistoletowym. Ułatwia to operowanie bronią. Magazynki podlufowe mieszczą 7 nabojów (z ogranicznikiem 2 + 1). ZK 15 ma niklowe pokrycie części metalowych oraz otwarte, mechaniczne przyrządy celownicze typu sztucerowego. Czółenka w dolnej części mają integralną szynę montażową Picatinny.
ZK 16 dysponuje lufą całkowicie zabezpieczoną osłoną termiczną z wytrzymałego tworzywa. Sugeruje to możliwość prowadzenia bardzo intensywnego ognia. Mirażom od rozgrzanego powietrza dodatkowo przeciwdziała wysokie osadzenie muszki i szczerbinki. Ta ostatnia umieszczona jest w chwycie transportowym. Kolba dysponuje regulacją długości. Lufa zakończona jest solidnym tłumikiem płomienia.
ZK 18 także posiada urządzenie wylotowe, zaś przeziernikowe przyrządy celownicze osadzone są na szynie Picatinny.
Uzkon BR 99 to strzelba policyjna i sportowa kal. 12/76. Zewnętrznie przypomina karabin AR 10 i inne wojskowe modele z tej rodziny (M16; M4). Zasilana jest z jednorzędowych, stalowych magazynków wymiennych o pojemności 5 lub 10 nabojów. Dzięki wykorzystaniu polimerów broń jest stosunkowo lekka. Lufa długości 508 mm zapewnia portatywność i dobrą składność.
Sprawdźmy pięć strzelb myśliwskich: rosyjskie MP – 27 i MP – 153 oraz tureckie S12 ZK11 i ZK20. S12 to bock jednospustowy; ZK11 i ZK20 to klasyczne myśliwskie strzelby samopowtarzalne, działające na zasadzie odprowadzania części gazów prochowych.
Iż – 27 to praktycznie najpopularniejszy bock w Rosji, dobrze znany także w kilkunastu krajach świata. Wersja Iż – 27M IS dysponuje pojedynczym językiem spustowym, z selektorem kolejności strzałów. Wystarczy przesunąć do przodu język spustowy.
Od wielu lat na broni Iżmech stosowane są oznaczenia MP (Mechanical Plant; zamiast Iż).
Zapoznajmy się wpierw z danymi technicznymi sprawdzanej broni.
Parametr/Broń | Strzelba samopowtarzalna Uzkon ZK 11 | Strzelba samopowtarzalna Uzkon ZK20 | Strzelba samopowtarzalnaMP – 153 | Nadlufka Uzkon S12 | Nadlufka MP – 27 M – IS |
Kaliber | 12/76 | 12/76 | 12/76 (w opcji 12/89) | 12/76 | 12/76 |
Długość luf, mm | 711 | 711 | 710 lub 750 | 711 | 725 |
Długość całkowita, mm | 1220 | 1210 | 1230 lub 1280 | 1150 | 1175 |
Mechanizm spustowy | – | – | – | Pojedynczy język spustowy, z selektorem kolejności strzałów | Pojedynczy język spustowy, z selektorem kolejności strzałów |
Materiał baskili (komory zamkowej) | Dural | Dural | Dural | Stal | Stal |
Typ zamknięcia (zaryglowania), zasada działania | Odprowadzanie części gazów przez otwór w lufie | Odprowadzanie części gazów przez otwór w lufie | Odprowadzanie części gazów przez otwór w lufie | Podwójne | Podwójne |
Osada | Orzech turecki | Orzech turecki | Buk, brzoza lub orzech, tworzywo sztuczne | Orzech turecki | Brzoza, buk orzech |
Wyposażenie dodatkowe | Wymienne czoki | Wymienne czoki | Wymienne czoki | Wymienne czoki | Wymienne czoki |
Masa, g | 3150 | 3250 | 3450 – 3500 | 3170 | 3450 |
Cena det., zł | 1250 | 1490 | 1600 – 2000 (w zależności od materiału osady) | 1990 | 1700 – 2100 (w zależności od wersji) |
Ocena punktowa – osiem ocenianych kategorii. W każdej do zdobycia do 5 punktów. Ocena łączna jest średnią arytmetyczną.
Gradacja ocen:
– 4,51 i więcej: strzelba bardzo dobrej klasy;
– 3,51 – 4,5 strzelba dobrej klasy;
– 2,51 – 3,5 strzelba dostatecznej klasy;
– poniżej 2,5 broń niedostateczna.
Parametr/Typ broni | Strzelba samopowtarzalna Uzkon ZK11 | Strzelba samopowtarzalna Uzkon ZK20 | Strzelba samopowtarzalna MP – 153 | Nadlufka Uzkon S12 | Nadlufka MP – 27 M – JS |
Zamek, układ ryglowania /zamknięcie/ | ++++ | ++++ | ++++ | ++++ | ++++ |
Mechanizm spustowy | ++++ | ++++ | ++++ | ++++ | ++++ |
Bezpiecznik (i selektor kolejności strzałów w nadlufkach) | +++ | +++ | +++ | ++++ | +++ |
Lufy (zestrojenie, powłoka chromowa, jakość szyn wentylowanych) | +++ | +++ | +++ | +++ | ++++ |
Osada (ocena kształtu kolby i czółenka, jakości orzecha, olejenia/lakierowania) | ++++ | +++++ | +++ | ++++ | ++++ |
Zbalansowanie broni | ++++ | ++++ | ++++ | ++++ | ++++ |
Wykonanie i wykończenie | ++++ | ++++ | +++ | ++++ | +++ |
Design | ++++ | +++++ | ++++ | ++++ | ++++ |
Ocena łączna | 3,75 | 4,00 | 3,50 | 3,87 | 3,75 |
Warto zauważyć, że myśliwskie strzelby samopowtarzalne firmy Uzkon kosztują znacznie mniej od broni z Iżewska. Co ciekawe, mimo niższej ceny wyglądają lepiej od dość topornych rosyjskich śrutówek. Zawdzięczają to głównie lepszym osadom, wykonanym z dobrego, tureckiego orzecha.
Najlepszy poziom wykończenia – na czwórkę prezentuje model ZK20. Kanciaste podcięcie końca komory zamkowej (jak w Browningu Auto – 5) ma swój niepowtarzalny urok. Część kolb jest jednak lakierowanych (typowo pod rynek amerykański), a to niekoniecznie musi się podobać europejskim łowcom.
Klasa wykonania luf wydaje się zbliżona, przy czym jakość powłoki chromowej jest lepsza w broni rosyjskiej. Oksyda w ocenianych egzemplarzach – na korzyść broni tureckiej. Skład i zbalansowanie broni – plus dla Uzkonu. Ich strzelby samopowtarzalne są sporo lżejsze od rosyjskich.
Czas na test strzelecki – amunicja sportowa kal. 12/70, naważka 24 g oraz myśliwska 32 i 34 g. Na siedem sprawdzanych egzemplarzy samopowtarzalnej broni tureckiej (5 sztuk ZK11 i 2 szt. ZK20) trzy bezproblemowo pracowały z małymi naważkami 24 g. Stanowi to ok. 43 %. Wszystkie przeładowywały amunicję z ładunkiem śrutu 32 i 34 g. Stabilniejszy podczas strzelania był model ZK20. Wynika to z większej masy własnej i dłuższego magazynka, który dobrze dociąża lufę. Warto przy tym pamiętać, że modele samopowtarzalne wykonywane są w kalibrze 12/76 Magnum i doskonale strzelają nabojami z mocną naważką, właściwą dla wzmocnionych ładunków. Taka broń wcale nie musi idealnie przeładowywać słabsze naboje kalibru 12/70.
Dwa nowe egzemplarze rosyjskich strzelb MP – 153 nie chciały pracować z ładunkami 24 g. Dopiero naważka 32 g zapewniła prawidłowe funkcjonowanie. Czasem wystarczy „dotarcie” czyli wystrzelenie paru paczek amunicji z mocniejszymi naważkami. Strzelba z Iżewska ma możliwość regulacji twardości sprężyny (poprzez pierścień regulacji).
Anodyzowanie duralowej komory zamkowej jest słabe, widać każde zadrapanie. Znaczna masa lufy oraz osady mogą sugerować większą wytrzymałość mechaniczną broni rosyjskiej.
Parametry pokrycia trzech sprawdzanych strzelb samopowtarzalnych były zbliżone. Przy pełnym czoku, z dystansu 35 metrów najlepiej strzelał model Uzkon ZK 20. Ciętość wszystkich strzelb była podobna.
Nadlufki turecka i rosyjska pracują nieźle, choć ich „złamanie” do załadunku wymaga użycia znacznej siły fizycznej. Uzkon S12 ma w standardzie eżektory i lepiej wygląda. Turecki orzech wręcz przyciąga uwagę. Selektor kolejności strzałów w S12 umieszczony jest tradycyjnie, na szyjce kolby i zintegrowany z bezpiecznikiem. Dla mnie jest to bezpieczniejsze rozwiązanie niż selektor w spuście MP – 27.
Najlepszą bronią według mojej oceny jest strzelba samopowtarzalna ZK20, potem bock S12. ZK20 ma świetną stopkę – amortyzator i modnie wykończony zamek.
Generalnie, poprawia się jakość broni tureckiej, a konkurencja między licznymi zakładami skutkuje obniżką cen. Nie znaczy to, że sprawdzony bock MP – 27 czy śrutówka samopowtarzalna MP – 153 nie znajdują nabywców. Strzelby rosyjskie mają u nas licznych zwolenników, choć jakość modeli współczesnych jest niższa od tych, które wyprodukowano przed upadkiem ZSRR. Strzelby z Rosji to typowe „konie robocze”, zwłaszcza MP – 153 z osadą syntetyczną. Broń wymaga jednak tuningu.
Tureckie strzelby firmy Uzkon są bardziej eleganckie i lepiej „dopieszczone”. Mogą się podobać. Ostateczny wybór należy oczywiście do myśliwych.
Marek Czerwiński
38 responses to “Bajkał kontra Uzkon”