Repetiery produkcji amerykańskiej cieszą się dużym powodzeniem, przede wszystkim z powodu dobrego stosunku jakości do ceny. W USA powstają rocznie miliony tanich sztucerów. Wielkoseryjna produkcja bardzo obniża cenę. Można założyć – z dużym prawdopodobieństwem, że taka sama broń, ale z napisem  „made in Europe” kosztowałaby ok. 20 % więcej.

Porównajmy myśliwską broń kulową ze Stanów Zjednoczonych, sprzedawaną w naszych sklepach za mniej niż 2500 zł. Taką klasę sprzętu łowieckiego określa się na Zachodzie mianem „budget rifle”.  W rankingu zmierzą się:

• Remington 783;
• Mossberg Patriot;
• Savage Axis;
• Ruger American Rifle;
• Winchester XPR.

Remington 783 jest następcą modelu 770. W zasadzie jest to zupełnie inna broń. W 2015 roku sztucer jest oferowany wyłącznie z lunetą celowniczą o parametrach 3 – 9 x 40. To bardzo solidny repetier, grubość stali w komorze zamkowej budzi respekt. Wybór kalibrów jest imponujący, dostajemy także mocny magazynek wymienny. Są i wersje Compact, z krótszą kolbą czy odmiany dla pań, z lufą 508 mm.

Mossberg Patriot to najnowszy model z całej omawianej piątki. Został przedstawiony po raz pierwszy na wystawie Shot Show w styczniu 2015 roku

W sklepach można jeszcze spotkać dwa starsze modele Mossberga, mianowicie ATR i 4 x 4. Niestety broń ta nie jest już produkowana – została zastąpiona przez nowszy wzór czyli 4 x 4. De facto Mossberg Patriot łączy w sobie najlepsze cechy obu poprzedników: od ATR ma lufę, mechanizm spustowy (regulacja od 0,9 kg) czy komorę zamkową zaś magazyn i spiralnie skręcany zamek od 4 x 4. Średnica  trzonu zamkowego w dwuryglowym zamku wynosi 17,4 mm.  Lufy są kanelowane, za wyjątkiem wersji pod nabój na „wielką piątkę”. Osada została zaprojektowana od nowa i jest dłuższa niż w ATR. Co ciekawe, broń trafia na nasz rynek także w mocnym kalibrze na Afrykę: .375 Ruger. Nowoczesna amunicja tego kalibru dysponuje łuską krótszą do starego .375 Holland & Holland Magnum. Dzięki temu komora zamkowa, zamek czy magazyn są mniejsze. Pozwoliło to na wyprodukowanie lekkiego, zwartego i składnego sztucera pod nabój o wysokim współczynniku rażenia obalającego. Rękojeść zamka jest wyprofilowana jak w słynnym Winchesterze Model 70. Długość kolby – od gumowej stopki do języka spustowego wynosi 13,75 cala czyli 349,25 mm. Dzięki temu osada pasuje nawet osobom wysokiego wzrostu. W starszym modelu Mossberg ATR kolba syntetyczna (w wersji pod naboje o mniejszej łusce, np. 243 Win. i .308 Win.) była krótsza. Tylko strzelcy średniego lub niskiego wzrostu używali jej z dużym komfortem.

Lekka odmiana Patriot Super Bantam (z lufą dł. 508 mm) na osadę syntetyczną z kolbą o regulowanej długości. Odbywa się to za pomocą wstawek dystansowych o średnicy cala czyli 2,5 cm. Patent dobry, tyle że trzeba pamiętać, iż jest to wersja przeznaczona głównie dla pań i osób niższego wzrostu.  Dlaczego? Otóż cała kolba ma wymiar 12 – 13 cali czyli 305 – 330 mm. Zasadniczo będzie odpowiadać osobom mierzącym poniżej 170 cm. W USA reklamuje się Super Bantam jako odmiany „młodzieżowe”.  

W sierpniu 2015 roku Mossberg przedstawił nowe wersje sztucera Patriot w modnym, „jaszczurczym” kamuflażu Kryptek Highlander, tylko w kalibrach .243 Win.; .270 Win.,.308 Win. .30 – 06 i .300 Win. Mag.

Odmiany Patriot Night Train mają celowniki o parametrach 4 – 16 x 50 lub 6 – 24 x 50. Night Train dysponuje urządzeniami wylotowymi dużej skuteczności, dzięki którym odrzut przy kalibrze .300 Winchester  Magnum zostaje zredukowany do poziomu .308 Win.

Przy Mossbergu Patriocie  celownik optyczny dostajemy w opcji. Patriot może być kompletowany lunetami różnych marek, np. Vortex 3 – 9 x 40 lub Sagittarius 3 – 12 x 56. Wydaje się, że Mossberg – prawdziwy potentat na rynku strzelb (zajmuje 31 % rynku amerykańskiego w zakresie produkcji broni śrutowej) coraz śmielej wchodzi na pola broni gwintowanej, eksploatowane wcześniej przez takich tuzów jak Remington czy Winchester. I osiąga tam duże sukcesy, czego dowodem jest właśnie repetier Patriot.

Firma Savage od zawsze sprzedaje proste i tanie sztucery. Axis jest obecny na rynku od dobrych kilku lat. W założeniu miał być najtańszym myśliwskim repetierem w USA i początkowo to się udawało. Potem pojawiła się silna konkurencja i pozycja tego modelu mocno spadła. Próby maksymalnego obniżenia ceny doprowadziły do rezygnacji z regulowanego mechanizmu spustowego. Błąd, bo pozostałe sztucery w naszym rankingu mają możliwość zmiany nastaw spustu. Mój stary Mosin miał lepszy fabryczny spust niż Savage Axis. Co prawda, w modelu Axis II wprowadzono już AccuTrigger,  ale znaczna część potencjalnych klientów oceniła tę decyzję jako zbyt późną.

Ruger American Rifle co roku wprowadzany jest w większej liczbie odmian.  Nowsze wersje noszą nazwy Ranch i Predator (drapieżnik). Ten ostatni model ma łoże w kolorze interesującej zieleni. Wybór kalibrów jest dość duży, poczynając od .204 Ruger, aż do .30 – 06. Magnumów niestety nie ma. Do Polski docierają tylko podstawowe odmiany, w paru popularnych kalibrach. Broń dysponuje dobrym, nowoczesnym zamkiem o trzech przednich ryglach.

Winchester XPR pojawił się w końcu 2014 roku. Na naszym rynku jest często oferowany wraz z lunetą firmy Meopta, w USA z optyką o parametrach 3 – 9 x 40, dwóch różnych firm. Broń dysponuje regulowanym mechanizmem spustowym  o sygnaturze M.O.A., znanym z wcześniejszych modeli (M70), z ustawieniem fabrycznym w zakresie 1,6 – 1,85 kg. Można nieco obniżyć te nastawy ale poniżej 1,2 kg zejść się nie da. Broń ma wskaźnik napięcia iglicy i zamek o trzech przednich ryglach zaporowych, pokryty teflonem. Broń jest produkowana tylko pod naboje o dłuższej łusce, poczynając od  kalibru .270 Winchester. W Polsce nowy Winchester jest dostępny tylko  w  kalibrze .30 – 06. Szkoda, bo najbardziej poszukiwane są repetiery .308 Winchester.

Dane techniczne broni:

Parametr/Broń	Remington 783	Mossberg Patriot	Savage Axis	Ruger AR	Winchester XPR
Zamek	Czterotaktowy, ślizgowo – obrotowy, dwa przednie rygle zaporowe	Czterotaktowy, ślizgowo – obrotowy, dwa przednie rygle zaporowe	Czterotaktowy, ślizgowo – obrotowy, dwa przednie rygle zaporowe	Czterotaktowy, ślizgowo – obrotowy, trzy przednie rygle zaporowe, kąt otwarcia 70 st.	Czterotaktowy, ślizgowo – obrotowy, trzy przednie rygle zaporowe, kąt otwarcia 60 st.
Długość lufy w mm,	610 Magnum, 560 Standard; 508 Compact	Sześciobruzdowa, 560 Standard;508  Bantam i Super Bantam	560 Standard; 508 Youth	Sześciobruzdowa 560 Standard, 458 Compact, 409 Ranch	610 (660  w kalibrze .300 WM)
Kalibry i skok gwintu, w calach	.223 Rem. 1:9”;.243 Win.           1 : 10;.270 Win.     1 : 10;.30 – 06        1 : 10;.308 Win.     1 : 10;7 mm RM     1 : 9,25;.300 WM      1 : 10	.22 – 250 Rem. 1 :14”;243 Win.           1 : 10; .270 Win.     1 : 10;7 mm 08 Rem 1:9,5”;.30 – 06        1 : 10;.308 Win.     1 : 10;7 mm RM     1 : 9.5;.300 WM      1 : 10; .375 Ruger 1:10”	.223 Rem. 1 : 9;.22 – 250 Rem. 1 : 12;.243 Win. 1 : 9,25;.30 – 06   1 : 10;.308 Win. 1 : 10	.22 – 250 Rem. 1:10; .223 Rem.1:8; .243 Win. 1:9;6,5 Creedmoor 1: 8;.270 Win. 1 :10;7 mm – 08 Rem. 1:9,5;.308 Win. i .30 – 06  1:10	.270 Win. 1:10;7 mm RM 1:9.5”;.30 – 06  1:10;.300 WM 1:10;.338 WM 1:10
Magazynek, typ, pojemność	Wymienny, stalowy, 4 +1 (3 + 1 w kal. Magnum)	Wymienny, 4 + 1 (3 + 1 w kal. Magnum)	Wymienny; 4 +1	Wymienny, 4 +1 (5 + 1 w .223 Rem.)	Wymienny 3 +1
Osada	Syntetyk – Nylon w kolorze  ciemnym	Syntetyk	Syntetyk	Syntetyk czarny, zielony lub pustynny	Syntetyk, czarny lub  kamuflaż
Montaż	Fabryczny, z obejmami calowymi	Dwie bazy Weavera	Otwory pod bazy	Otwory pod bazy	Otwory pod bazy lub z broń z optyką
Mechanizm spustowy	CrossFire, regulowany	Regulowany, LBA	Bez regulacji (AccuTrigger w wersji Axis II)	Regulowany, Ruger Marksman Adjustable	Regulowany, typu M.O.A.
Orientacyjna cena, zł	2290 (z  lunetą 3 – 9 x 40)	2190 z osadą syntetyczną, w orzechu ok. 2500	1850 – 1999	2450	2390

Sztucery zostaną ocenione według dziewięciu kryteriów. Sprawdzimy walory lufy, zamka, spustu, bezpiecznika, magazynka i osady. Podsumujemy parametry skupienia oraz wzornictwo. Można uzyskać do pięciu gwiazdek. Ocena łączna jest średnią arytmetyczną.

Parametr/Typ broni	Remington 783	Mossberg Patriot	Savage Axis	Ruger American Rifle	Winchester XPR
Lufa	++++	++++	+++	++++	++++
Zamek (kultura pracy ryglowanie, ergonomia rączki zamkowej etc.)	++++	++++	+++	++++	++++
Mechanizm  spustowy (praca, możliwość regulacji)	++++	++++	++ (++++ za model Axis II)	++++	++++
Bezpiecznik	++++	++++	++++	++++	++++
Magazynek	++++	++++	+++	++++	+++
Osada (wymiary LOP, jakość materiału, klasa stopki etc.)	+++	++++	++	+++	++++
Skupienie	+++++	+++++	++++	++++	++++
Designe plus wykonanie i wykończenie	++++	++++	+++	++++	++++
Stosunek jakości do ceny	++++	++++	+++	++++	++++
Ocena łączna	4,00 (II)	4,11 (I)	Axis 3,00 Axis II  3,22  (IV)	3,89 (III)	3,89(III)

Ocenę parametrów skupienia dokonano na bazie materiałów z prasy amerykańskiej.  Skrócony test, ujmujący wyniki porównawcze przy użyciu tylko paru nabojów nie byłby miarodajny zaś sprawdzenie wielu elaboracji fabrycznych zbyt drogie. Generalnie, eksperci dobrze lub bardzo dobrze ocenili parametry skupienia  ww. broni.  I tak być musi – w USA sztucer który nie gwarantuje dobrej celności nie ma szans na sukces rynkowy.

W naszym rankingu najlepiej oceniony został repetier Mossberg Patriot. Wyróżnia go spiralnie skręcany, dobrze funkcjonujący zamek oraz wymienny magazynek. Mechanizm spustowy łatwo poddaje się regulacji. Broń z osada laminatów jest piękna ale uwaga – takie łoże mocno podnosi cenę. Wada broni to magazyn z tworzywa. Co prawda z USA nie dochodzą  narzekania na ten podzespół ale za przy  wieloletniej eksploatacji może być różnie. Warto nabyć magazynek zapasowy.

Na drugim miejscu znalazł się Remington 783.  To udana, godna polecenia broń. Komora zamkowa z kutej stali wydaje się wyjątkowo solidna. Rączkę zamkową  wyprofilowano jak w słynnym Remingtonie 700. Sztucer zasilany jest z mocnego,  stalowego  magazynka wymiennego, z zaczepem wykonanym także ze stali. Z prawej strony komory zamkowej znajduje się gazowy otwór bezpieczeństwa. Mechanizm spustowy typu CrossFire bazuje na sprawdzonym AccuTriggerze. Zakres regulacji wynosi  1,13 – 2,27 kg, z fabrycznym ustawieniem na 1,59 kg. Kabłąk jest kanciaście podcięty. Bezpiecznik dwupozycyjny umieszczony został z prawej strony komory zamkowej.

 Ruger American Rifle i Winchester XPR wspólnie uplasowały się na dobrej, trzeciej pozycji. Wszystkie sztucery mogę rekomendować z czystym sumieniem. Mocne, niezawodne i precyzyjne.

W RAR (Ruger American Rifle) przeszkadzają mi niezbyt ładna osada oraz magazyn z tworzywa. Zamiast kratki na kolbie czy chwycie mamy nieciekawe, wręcz brzydkie  wybrzuszenia. Urody to nie dodaje. Ostatnio pojawiły się odmiany z łożem w kolorze ciemnozielonym i te wyglądają nieco lepiej, choć wzór jest taki sam. Winchester XPR ma trzyryglowy zamek o niskim kącie otwarcia i wymienny magazynek. To ewidentne plusy; ocenę zaniżają elementy z tworzywa. Ostatnie miejsce w rankingu zajął Savage Axis. Repetier ma osadę kiepskiej klasy. Wzornictwo broni pozostawia wiele do życzenia. Spust w pierwszej wersji jest za twardy. Generalnie, jest to jedyny model którego nie polecam.

Wykaz zalet i wad ujmuje poniższa tabela:

Cecha/Model	Remington 783	Mossbeg Patriot	Savage Axis
Zalety	– dobra praca zamka;- wymienny, stalowy magazynek;- niezła osada syntetyczna;- regulowany mechanizm spustowy;- bardzo dobre skupienie; – dostępność także w kalibrach Magnum; – optyka w cenie sztucera	– wymienny magazynek;- bardzo dobre skupienie;- atrakcyjny wizualnie zamek;- znaczny wybór kalibrów, łącznie z Magnum;- dobry mechanizm spustowy; – bazy do montażu optyki	– magazyn   wymienny,- regulowany mechanizm spustowy w wersji Axis II
Wady	– niska jakość celownika optycznego	– magazynek z tworzywa	– kiepska jakość i ergonomia osady;- twardy spust w I wersji;- brak szyny montażowej;- fatalne wzornictwo

 

Cecha/Model	Ruger American Rifle	Winchester XTR
Zalety	– trzy rygle zaporowe, niski kąt otwarcia zamka;- wymienny magazynek;- wskaźnik naboju;- regulowany spust; -bezpiecznik ulokowany na szyjce kolby, jak w klasycznej broni śrutowej	– trzy rygle zaporowe, niski kąt otwarcia zamka;- regulowany mechanizm spustowy;- wymienny magazynek;- wskaźnik napięcia iglicy; – dobry amortyzator odrzutu
Wady	– kiepska osada o niezbyt dobrym wzornictwie;- mało wytrzymały magazynek z tworzywa	– kabłąk spustowy i magazynek z tworzywa sztucznego;- wzornictwo znacznie słabsze niż w kultowym Winchesterze M70;- mały wybór kalibrów

Co można zarzucić tanim sztucerom z USA? Generalnie, tylko brak szczególnej troski o wygląd zewnętrzny. Bierze się to z pragmatyzmu. Amerykanie nie oceniają broni po grawerunku czy klasie orzecha, użytego do wykonania osady. Dla nich sztucer jest tylko narzędziem, służącym do  realizacji polowań. Łoże z orzecha szybko się porysuje i napuchnie od deszczu. Efekt? Lufa nie będzie pływać swobodnie, średni punkt trafień może się notorycznie zmieniać. Osada syntetyczna jest znacznie trwalsza, nie boi się wilgoci i co ważne mniej kosztuje.

Tylko jeden model  ma łoża wykonane  z lepszych materiałów. Mossberg Patriot jest oferowany także z osadą z orzecha, a nawet z laminatów. Łowcy z Europy częściej wybierają te wersje, choć wymaga to dopłaty. Przyznać trzeba, że Patriot z osadą ze sklejki (w szarym kolorze) świetnie wygląda. Tym bardziej, że wszystkie części stalowe są zabezpieczane srebrzystym, matowym pokryciem Marinecote. Zadaniem tej warstwy ochronnej jest zapewnienie broni najwyższej odporności antykorozyjnej. Marinecote sprawdza się także w zastosowaniach wojskowych, bo zabezpiecza metal nawet przed słoną wodą.

Repetiery zza oceanu nie mają mechanicznych przyrządów celowniczych. Wyjątkiem są Patrioty w mocnych kalibrach (.338 WM, .375 Ruger), przeznaczone na niebezpiecznego zwierza. Dlaczego w USA nie ceni się broni z muszką i szczerbinką? Z powodów praktycznych. Współcześni łowcy wręcz  nie wyobrażają sobie polowania bez celownika optycznego czy kolimatora. Niektórzy z nich twierdzą, iż przez całą myśliwską karierę nigdy nie mieli potrzeby użycia przyrządów mechanicznych. Ponadto obecność szczerbiny wymusza wysoki montaż optyki, a to jest niewskazane.

Broń amerykańska wcale nie jest brzydka. Jest po prostu inna od europejskiej. Wszystko jest kwestią gustu. Sztucery z USA odpowiadają mi wizualnie, może za wyjątkiem Axisa,  który razi  zakłóconymi  proporcjami. Przykład? Szyjka kolby w Savage Axis jest nienaturalnie długa.

Czas na ostanie pytanie. Czy warto skierować swoją uwagę na sztucery zza Wielkiej Wody? Moim zdaniem tak. To świetna broń robocza, tania i niezawodna. A jak ktoś się wstydzi syntetycznej osady, niech kupi „amerykańca” z łożem z orzecha czy  laminatu. I już można się takim repetierem pochwalić, nawet na polowaniu hubertowskim czy wigilijnym.

Marek Czerwiński